Voorjaar 2018 was in het Victoria en Albert museum in Londen een kleine maar prachtige fototentoonstelling te zien rond het thema bomen met foto’s vanaf het midden van de 19e eeuw (Bijv Beech Roots van Charles Thurston Thompson uit 1857) tot recent {bijv. Pine Tree van de Koreaan Bae Bien U). Nederlandse fotografen ontbraken er, maar de foto’s van bijvoorbeeld Alfred Marseille en Geert Mul hadden er niet misstaan.
Bomen, rijen bomen, groepen bomen en bossen hebben altijd de aandacht getrokken; van schilders en later ook van fotografen. Met name bossen hebben vanaf de 16e eeuw tot de verbeelding gesproken. In de romantiek konden de gebroeders Grimm met woorden het beeld oproepen van donkere, enge bossen. Wat later in de 19e eeuw schreef de Duitse componist Robert Schumann negen bostaferelen (‘Waldszenen’, Op. 82) voor de piano. Het Duitse woord Waldszene is betekenisvoller, dramatischer dan het Nederlandse ‘bostaferelen’, maar misschien zijn onze bossen ook minder indrukwekkend dan de Duitse wouden.
Ook Nederland heeft schilders die zich op bossen en bomen (en zelfs op alleen boomstronken – het laatste schilderij van Van Gogh) oriënteerden. Hobbema, leerling van Ruysdael, is een van de bekendste, maar mijn aandacht werd in 2017 getrokken door een klein maar prachtig werk van Theo Goedvriend (1879-1969), geschilderd ergens rond 1910. Het is de aandacht voor de speling van het licht op vooral boomstammen en de sfeer die dat oproept, wat mij in dit schilderij aanspreekt. Zie de foto die ik met toestemming van de eigenaar mocht opnemen op mijn website.
Nu de natuur en bossen in het bijzonder steeds meer onder druk staan, groeit tegelijkertijd bij velen ook een extra gevoel en aandacht voor die natuur. Ook hier heeft de Duitse taal weer een prachtig woord voor: Naturempfinden.
Mijn serie foto’s is een uitdrukking van mijn Naturempfinden. Dat is bewust niet gedaan door op de gangbare manier te fotograferen: registraties maken van de werkelijkheid. Ik heb niet ‘gewoon’ de knop ingedrukt om via een foto te laten zien wat ik op dat moment zag. In plaats daarvan heb ik mijn fototoestel gebruikt als een middel om de sfeer te vangen, zoals een schilder daarvoor haar of zijn kwast gebruikt. De gedachte hierachter, en mijn eigen ervaring, is dat er een prikkel ontstaat om beter naar een foto gaat kijken als die niet elk detail laat zien, misschien niet ‘in focus’ is en alleen een indruk geeft van de ‘Szene’, het totaalbeeld. Het is nog steeds de werkelijkheid, maar als het ware gezien door mijn bril. Ik laat Waldszenen, stukjes bos of bomen, op een andere manier zien, mijn manier. Niet alleen om expressie te geven aan het gevoel dat ik ervaar in een bos, maar ook in de hoop dat ik die subjectieve ervaring een beetje over kan brengen op degene die naar mijn foto’s van Waldszenen kijkt.
Kijk wat langer naar een beeld en verdwijn tussen imposante bomen, tussen een glinsterend bladerdek of in de koele donkerte en stilte van een bos.
Graag wijs ik erop dat bij geen van deze foto’s speciale fotobewerkingstechnieken, anders dan wat ‘basic photo management’ heet, gebruikt zijn om deze effecten te bereiken.
Painting by Theo Goedvriend (around 1910-1915) Published with the permission of A. Ligthart
(Arnold Ligthart Kunsthandel & Bemiddeling, Amsterdam. www.arnoldligthart.com)
In the spring of 2018, the Victoria and Albert Museum in London featured a small but beautiful photo exhibition on the theme of trees, with photos from the mid-19th century (e.g. Beech Roots by Charles Thurston Thompson from 1857) to recent {e.g. Pine Tree by the Korean Bae Bien U). Dutch photographers were missing, but the photos of, for example, Alfred Marseille and Geert Mul would not have been out of place.
Trees, rows of trees, groups of trees and forests have always attracted attention; of painters and later also photographers. Forests in particular have captured the imagination from the 16th century onwards. In romanticism, the Brothers Grimm could use words to conjure up the image of dark, scary forests. Somewhat later in the 19th century, the German composer Robert Schumann wrote nine forest scenes (“Waldszenen”, Op. 82) for piano. The German word Waldszene is more meaningful, more dramatic than the Dutch ‘forest scene’, but perhaps our forests are also less impressive than the German ones.
The Netherlands also has painters who orientated themselves on forests and trees (and even just tree stumps – Van Gogh’s last painting). Hobbema, pupil of Ruysdael, is one of the best known, but in 2017 my attention was drawn to a small but beautiful work by Theo Goedvriend (1879-1969), painted somewhere around 1910. It is the attention for the play of light on especially tree trunks and the atmosphere that they evoke, which appeals to me in this painting. See the photo above that I was allowed to include on my website with the permission of the owner.
Now that nature and forests in particular are under increasing pressure, many people also have an extra feeling and attention for that nature. Again, the German language has a wonderful word for this: Naturempfinden.
My series of photos is an expression of my Naturempfinden. This was deliberately not done by photographing in the usual way: making registrations of reality. I didn’t ‘just’ press the button to show through a photo what I saw at that moment. Instead, I have used my camera as a means of capturing the atmosphere, the way a painter uses her or his brush. The thinking behind this, and my own experience, is that there is an incentive to take a closer look at a photo if it does not show every detail, may not be ‘in focus’ and only gives an impression of the ‘Szene’, the overall picture . It is still reality, but as it were seen through my glasses. I show Waldszenen, bits of forest or trees, in a different way, my way. Not only to give expression to the feeling I experience in a forest, but also in the hope that I can transfer that subjective experience a bit to the person who looks at my photos of Waldszenen.
Look a little longer at an image and disappear among imposing trees, between a glittering foliage or in the cool darkness and silence of a forest.
I would like to point out that none of these photos use special photo editing techniques, other than what is called ‘basic photo management’, to achieve these effects.