Vervreemding
Introductie
Kunstuitingen zoals schilderijen, installaties of fotografie gaan vaak vergezeld van uitleg door curatoren, conservatoren en andere kunstkenners. Dat gebeurt in dermate geëxalteerde en mystificerende bewoordingen dat de relatie met het getoonde volkomen onduidelijk is. Het gaat zelfs zover dat getoond werk pas betekenis lijkt te krijgen dóór dergelijke beschrijving ervan. Deze vervreemding in de kunst wordt in de volgende vijf teksten bij evenveel foto’s en een ‘zaaltekst’ gepersifleerd.
Zaaltekst
Het werk van J. Vois, dat in de periode 2018-2020 is verzameld in de Clouded Sky collectie, is in de loop van de tijd door curatoren en kunstkenners toegeschreven aan meerdere stromingen in de fotografie. Zelf is de kunstenaar wars van toewijzing van zijn werk door derden – aan stromingen. Volgens hem is kunst maken een generieke politieke activiteit waarin aan de grauwe werkelijkheid en de zwart-wit kijk van de mens op de samenleving kleur wordt gegeven.
Dit doet de in kennerskringen gevierde, maar bij het grotere publiek nog tamelijk onbekende, fotograaf door willekeurige beelden zodanig vast te leggen dat ze daarmee meerdere betekenissen krijgen. Betekenissen die voorbij gaan aan de oorspronkelijke. De foto verandert daarmee van een grafische tweedimensionale weergave in een meerdimensionale veelkleurige abstractie, die de kijker dwingt tot bezinning over diens plaats en rol in de kolonisatie van diens omgeving.
Door cameravoering en materiaalgebruik verkent Vois de grenzen tussen formele werkelijkheid en verbeelding. Dat gebeurt op een manier die doet denken aan het minimalisme, maar ook van toedeling aan deze stroming wil de fotograaf niet weten. De werken spreken voor zich, is zijn adagium. En als ze dat niet doen ligt dat aan de kijker, niet aan het werk. Oordeel zelf, over uzelf.
Bijschrift naast foto 1:
Project V Beeld z.t.
Wat zien we, en vooral wat wil de kunstenaar dat we niet zien? Delen van dit beeld zijn juist niet op scherp gesteld maar vervagen, hetgeen de blik van de toeschouwer als het ware naar binnen dwingt. Dit spel met de kijker, samen met de variaties in gerangschikte schaduwen, geeft deze foto een unieke compositie. Daarmee beweegt deze foto zich tussen risico en comfort, maar met behoud van de integriteit om inconsistent en discontinu te zijn. Daarmee is dit werk ook wel toe te rekenen aan de l’Art Abnormal stroming waarin niets lijkt wat het is. Dit weerspiegelt zich met name in de complexe representatie van het beeld.
Collectie Kunstenaar
Bijschrift naast foto 2:
Project III no.224
De beste manier om dit werk te categoriseren is niet op basis van het feit dat de kunstenaar een vooraanstaand lid is van de Ephemeral Photography Movement, maar op basis van het thema ervan. Dat thema is duidelijk en eenduidig af te lezen uit de afbeelding zelf en vergt geen nadere interpretatie of duiding. Het bouwt bovendien op constructivistische wijze voort op eerder werk dat vooral gebaseerd was op metafysische observaties van een virtuele werkelijkheid in het alledaagse.
Collectie Fotografie van het Alledaagse Museum FoAM
Bijschrift naast foto 3:
Project F z.t.
Wat ging vooraf aan de keuze voor deze compositie en de keuze voor materiaal en kleur? Het was gewaagd en doordacht tegelijk om dit te doen en het laat ons zien dat leeftijd, noch van kunstenaar noch van het object van die kunst, geenszins een rol hoeft te spelen in het eindresultaat. Althans…. Bij de nadere inspectie waartoe dit werk als het ware dwingt zien we dat er, zelfs in het materiaalgebruik, gespeeld wordt met de uitgangspunten van het symbolisch interactionisme dat zoals bekend de afgelopen decennia omarmd is door meer kunstenaars, vertrouwd als ze zijn met het weergeven van de symbolen die voor ons, de buitenstaanders van zoveel betekenis zijn in ons dagelijks leven. Het begon met een leeg vlak, symbool van leegte en nieuw begin en eindigt met kleuren die subtiel zijn aangebracht. Het eindresultaat, als het dat al is, gaat onverbiddelijk en onvermijdelijk op onnavolgbare wijze de interactie met ons als kijkers aan.
In bruikleen uit privé collectie
Bijschrift naast foto 4:
Project I z.t.
Dit beeld is samengesteld uit de honderden opnamen die de kunstenaar tijdens zijn vele reizen heeft gemaakt van het pad dat hij conform zijn artistieke opvattingen moest volgen. De, ook in scherpte, woekerende variaties in deze afbeelding manipuleren onze ervaringen en relaties met het kunstwerk. We worden gemanoeuvreerd in het beeld en Vis heeft daarmee invloed op de interne, subjectieve, beleving van de waarnemer hetgeen op enig moment een weerstand tegen dit beeld oproept. Daaruit treedt de ware beleving ervan op. Dit concept gaat terug tot 17e-eeuwse cultuuropvattingen.
Collectie Fotografie van het Alledaagse Museum FoAM
Bijschrift naast foto 5:
Project XY z.t.
De expressief holistische ontwikkeling die uit dit vroege werk spreekt verklaart de artistieke afstand tot tijdgenoten. Het streven naar een kosmopolitische beeldtaal voor locatie gebonden beleving van tijd en ruimte in de context van vragen over het bestaan geeft uitdrukking aan het zoeken naar aansluiting bij contemporaine stromingen in de fotografie. Dit specifieke werk verwijst naar de wordingsgeschiedenis van de plek waar de opname onder difficiele omstandigheden tot stand kwam.
Dit werk is verworven met steun van de Maatschappij voor het Open Oog
Alienation
Introduction
Art expressions such as paintings, installations or photography are often accompanied by explanations by curators, conservators and other art experts. This is done in such exalted and mystifying terms that the relationship with what is shown is completely unclear. It even goes so far that the work shown only seems to gain meaning through such a description. This alienation in art is parodied in the following five texts, with as many photos and a museum ‘room text’.
I have not dared to translate the parodied texts into English.